خواب،پديده اي مضر يا مفيد ؟ مسئله اين است!
نويسنده:ميلاد رضايي مقدم
منبع:اساتيد برتر كنكور ايران
خوابيدن يك فرايند طبيعي در مكانيسم عملكرد عصبي افراد است. كه در فاصله هاي زماني خاص رخ مي دهد و خواب بهترين راه براي استراحت بدن است. اما مهم است كه واقعيت هايي مانند كجا بخوابيم، چه مدت بخوابيم و چه وقت بخوابيم را در نظر بگيريم.
دانش آموزان در طول شبانه روز به علت مشغوليت هاي كاري خود،انرژي بسياري را صرف مي كنند كه موجب خستگي و خواب آلودگي آنها در ساعات پس از كار و فعاليت در مدرسه مي گردد.
حتي برخي دانش آموزان به علت عدم تأمين مناسب نياز بدن به خواب،در طول روز هم دچار كسلي و خواب آلودگي مي شوند. و عملكرد مناسبي در فعاليت هاي كلاسي خود ندارند.
بعضي ها بعد از غذاخوردن يا حتي هنگام مطالعه دچار خواب آلودگي مي شوند. اين موارد ممكن است به نوع غذايي كه ما مي خوريم، محيط و سلامتي بدن هم بستگي داشته باشد.
دلايل خواب آلودگي هنگام مطالعه ممكن است:
- وضعيت و حالتي باشد كه ما هنگام خواندن داريم.
- خواندن در يك زمان نامناسب باشد.
- نوع كتابي كه ما مي‌خوانيم، باشد.
بيشتر مردم هنگام خواندن يك مطلب، يك حالت راحت دارند كه از فعاليت بدني جلوگيري مي كند. اين عامل باعث مي شود كه اسيد لاكتيك وارد خون و مايع بين سلولي شود و بدن خسته شود.
اسيدلاكتيك، مقدار زيادي از اكسيژن خون را جذب مي كند.
با توجه به كاهش اكسيژن خون، مغز خسته مي شود و ما هنگام مطالعه، احساس خواب آلودگي مي كنيم.
براي جلوگيري از خواب آلودگي هنگام مطالعه به توصيه هاي زير عمل كنيد:
- سعي كنيد هنگام مطالعه، صاف و درست بنشينيد.حتي نشستن پشت ميز كار شما را وادار به تمركز در هنگام مطالعه مي نمايد.
- از مطالعه، در وضعيت درازكشيده خودداري كنيد، چون مغز بايد همزمان دو وظيفه خوابيدن و مطالعه را اجرا كند.
- از ماندن در يك وضعيت ثابت براي مدت طولاني اجتناب كنيد. زماني كه براي مدت طولاني مطلبي را مي خوانيد، يك تاثير خواب آور روي ذهن دارد.
- هنگام مطالعه، به طور پي در پي وضعيت بدني خود را تغيير دهيد تا تمركزتان افزايش يابد.
- هنگام مطالعه، در فاصله هاي زماني كوتاه، فعاليت بدني داشته باشيد.
- گاهي اوقات با صداي بلند مطلب را بخوانيد.
- مطالعه در زمان مناسب بسيار مهم است.
- وقتي احساس خواب آلودگي مي كنيد، موضوع هاي جالب را بخوانيد.
- اگر ممكن است يك دوش آب ولرم مايل به سرد بگيريد. اين كار انرژي مغز شما را بالا مي برد.
اين را هم بايد بگوييم كه تحقيقات نشان مي دهد كه خوابيدن بعد از خواندن و يادگرفتن يك مطلب، باعث مي شود كه آن مطلب بيشتر و بهتر در يادتان بماند.
پس اگر فكر مي كنيد كه به اندازه كافي مطلبي را خوانده ايد و ياد گرفته ايد و ديگر خوابتان مي آيد، بخوابيد تا آن مطلب بهتر در ذهنتان بماند و از شب بيداري هاي طولاني مدت در شب امتحان خودداري كنيد.
اگر پس از يادگيري مطلبي بخوابيد، آن مطلب در يادتان مي ماند
خبرهاي شگفت انگيز درباره خواب كم نيستند، مثلا اين كه تقريبا يك سوم عمر انسان ها در خواب مي گذرد؛ 12 درصد مردم دنيا فقط خواب هاي سياه و سپيد مي بينند و تلويزيون هاي رنگي نقش مهمي در افزايش شمار خواب هاي رنگي مردم داشته اند؛ 5 دقيقه بعد از بيداري نيمي از رويايي را كه ديده ايد و 10 دقيقه بعد از آن، 90 درصدش را فراموش مي كنيد؛ يا اين كه نابيناها هم خواب مي بينند، فقط خواب هاي شان بدون تصوير و پر از عواطف، حس لمس اشياء، بوها و صداهاست.
از ديگر اخبار عجيب اين كه كمبود خواب، طول عمر را كم و افراد را مستعد چاقي و سكته مي كند؛ اختلال خوابگردي در خواب فقط محدود به راه رفتن نيست و مبتلايان به انواعي از آن ممكن است مطالبي ناجور در خواب بنويسند يا رانندگي كنند يا مرتكب تجاوز و حتي قتل شوند؛ و يا فقط آدميزاد خواب نمي بيند، بلكه حيوانات هم خواب مي بينند، مثلا گربه ها به طور متوسط 70 درصد عمرشان را در خواب مي گذرانند.
بيشتر اين اخبار را شنيده ايد، اما احتمالا خبر ما به گوش تان نخورده است : «اگر بخوابيد، ياد مي گيريد!»
اين خبر، حاصل پژوهش هاي پروفسوري به نام متيو ويلسون در دانشكده مغز و علوم شناختي دانشگاه كمبريج است.
او مشغول پژوهش درباره فعاليت هاي مغزي موش ها هنگام سرگردان شدن در ماز بود كه وسط كار، به طور تصادفي آزمايشگاه را ترك كرد، در حالي كه فرصت نكرده بود، دستگاه ثبت فعاليت هاي مغزي را از موش ها جدا كند.
پروفسور وقتي برگشت، مدتي در سكوت موش ها را تماشا كرد كه خسته از بازي در ماز خواب شان برده بود، اما ناگهان چشمش به دستگاه ثبت فعاليت هاي مغزي افتاد و نكته اي شگفت انگيز كشف كرد.
پروفسور فهميد كه فعاليت مغزي موش هايش در خواب دقيقا مانند زماني است كه آنها در ماز دنبال حل مساله و پيدا كردن راه فرار هستند.
ويلسون بعد از اين مشاهدات، مجموعه اي از آزمايش ها را بر روي انسان ها انجام داد تا مطمئن شود وضع فعاليت هاي مغزي آدميزاد پس از فكر كردن به يك مساله ، مثل موش، در خواب و بيداري تفاوتي ندارد.
او سرانجام با قطعيت نتيجه گرفت كه مغز انسان ها در خواب، تجربيات آموخته شده در بيداري را مرور مي كند و در طول اين دوره كردن، آموخته هايش را بهتر، كامل تر و عميق تر ياد مي گيرد.
بر اين اساس ويلسون و همكارانش پيشنهاد كردند كه اگر مي خواهيد مطلبي را كه در بيداري آموخته ايد يادتان بماند، پس از مطالعه اش بخوابيد.
ضمن اين كه خوابيدن پيش از امتحان هم به يادآوري مطالب كمك مي كند و شايد به همين خاطر در برخي كشورها، كودكان در مدرسه بين ساعت هاي درسي، ساعتي براي يك چرت كوتاه ظهر دارند.
به اين ترتيب اگر در مقطعي از زندگي هستيد كه بايد امتحان هايي را پشت سر بگذاريد، يا درس پاسخ بدهيد، به جاي رياضت دادن به خودتان در شب بيداري هاي طولاني و سخت پيش از امتحان، آسوده و با خيال راحت بخوابيد و مطمئن باشيد آنچه را ياد گرفته ايد، پس از خواب بهتر به ياد مي آوريد.
دانش آموزان بايد دقت كنند كه خواب كافي موجب شادابي ، و عملكرد بهتر حافظه مي گردد.
همچنين آشفتگي ذهني افراد،باعث بي خوابي و كلافگي و عصبانيت فرد مي شود. از خوردن كافئين در طول ساعات پاياني شب پرهيز كنيد. و اين را بدانيد كه مي بايست جهت امتحانات خود درطول سال تحصيلي با مطالعه و تمرين خود را آماده سازيد.
پيروز و سربلند باشيد.
ميلاد رضايي مقدم-مشاور تحصيلي
دي ماه 1395